Natur, Symud a Chyswllt Dynol: Y Dystiolaeth sy’n sail i Ddull Mind Over Mountains

Gan Helen Wooldridge, Pennaeth Cyfathrebu a Phartneriaethau, Mind Over Mountains

Mewn oes lle mae gwasanaethau iechyd meddwl dan bwysau aruthrol, mae ymyriadau sy’n seiliedig ar natur fel y rhai a gynigir gan yr elusen Mind Over Mountains yn ennill eu plwyf – nid yn unig oherwydd eu hygyrchedd a’u hapêl holistaidd, ond oherwydd y profwyd eu bod yn gweithio go iawn.

Syniad syml sydd wrth wraidd model Mind Over Mountains ac eto mae’n syniad trawsnewidiol: cyfuno’r manteision a brofwyd o dreulio amser ym myd natur â chymorth iechyd meddwl proffesiynol. Mae eu teithiau cerdded tywysedig er llesiant a’u hencilfannau yn dod â cherdded, ymwybyddiaeth ofalgar, a hyfforddiant neu gwnsela gan weithwyr proffesiynol profiadol ynghyd – gan greu amgylchedd diogel, heb stigma i bobl ailgysylltu â nhw eu hunain ac eraill.

Ond beth yw’r dystiolaeth y tu hwnt i’r straeon ysbrydoledig?

Ym mis Ebrill 2025, cyhoeddodd yr elusen Mind Over Mountains Adolygiad o’r Sylfaen Dystiolaeth a oedd yn cydgrynhoi ymchwil glinigol, astudiaethau a adolygwyd gan gymheiriaid, a fframweithiau seicolegol i ddilysu pum elfen allweddol ei dull gweithredu. Mae’r adolygiad hwn yn cefnogi’r model yn ogystal ag atgyfnerthu’r achos dros wneud ymyriadau sy’n seiliedig ar natur yn rhan o gefnogaeth iechyd meddwl prif ffrwd.

Pum Piler, Pum Ffrwd Dystiolaeth

Mae’r adolygiad yn archwilio cyfoeth o dystiolaeth academaidd ac ymarferol sy’n sail i bob piler yn y model Mind Over Mountains:

Amser ym Myd Natur
Mae treulio amser mewn mannau gwyrdd a glas yn cael ei gysylltu’n gyson â llai o straen, hwyliau gwell, llai o orfeddwl/myfyrio, a risg is o salwch meddwl.
Gweithgarwch Corfforol
Mae symud, a cherdded yn neilltuol, wedi cael ei gydnabod ers tro byd yn amddiffyniad pwerus rhag iselder. Mae’n gwella cwsg, yn lleihau gorbryder ac yn hybu hunan-barch – yn enwedig mewn mannau awyr agored.
Cyswllt Dynol
Mae cael profiadau mewn grwpiau yn yr awyr agored yn helpu i leihau teimladau o unigrwydd, meithrin ymddiriedaeth gymdeithasol, ac adfer ymdeimlad o berthyn – ffactorau sy’n hysbys am amddiffyn rhag anawsterau iechyd meddwl.
Ymwybyddiaeth Ofalgar ym Myd Natur
Mae ymarfer ymwybyddiaeth ofalgar yn yr awyr agored yn cynyddu ei effaith. Mae cyfranogwyr yn nodi rheoleiddio emosiynol gwell, tawelwch, a chysylltiad cryfach â nhw eu hunain a’r byd o’u cwmpas.
Hyfforddiant a Chwnsela Proffesiynol
Mae presenoldeb gweithwyr proffesiynol wedi’u hyfforddi yn sicrhau dyfnder, diogelwch a strwythur. Mae hyfforddiant a chwnsela yn helpu unigolion i fyfyrio, prosesu emosiynau, a chaffael offer ymarferol ar gyfer symud ymlaen.

Mae’r adolygiad yn dod i’r casgliad bod cyfuniad o’r pum elfen hyn yn creu “synergedd pwerus”, a bod pob elfen yn atgyfnerthu ei gilydd i gyflawni effaith fwy cynaliadwy a thrawsnewidiol.

Canlyniadau o’r Byd Go Iawn

Nid damcaniaeth yn unig yw hon. Mae Mind Over Mountains yn mesur ei chanlyniadau gan ddefnyddio offer fel Graddfa Llesiant Meddyliol Warwick-Caeredin (WEMWBS). Mae’r canlyniadau yn dweud y cyfan.

Mae 91% o gyfranogwyr yn nodi gwelliant parhaol yn eu llesiant meddyliol
Mae 94% yn teimlo mwy o gysylltiad ag eraill ar ôl cymryd rhan
Mae 92% yn dweud eu bod wedi caffael offer ymarferol i gefnogi eu hiechyd meddwl wrth edrych tua’r dyfodol

Mae llawer o gyfranogwyr yn disgrifio’r profiad fel un sy’n “newid bywyd” – nid seibiant yn unig, ond trobwynt.

Mae’r model hefyd wedi dangos gwerth arbennig wrth gyrraedd pobl na fyddent fel arall yn gofyn am gymorth, yn enwedig y rhai sydd ar restrau aros y GIG neu’r rhai sydd wedi’u siomi gan systemau clinigol. Mae’r elusen, diolch i fwrsariaethau a fformat hyblyg, yn sicrhau bod ei rhaglenni’n gynhwysol ac yn groesawgar i gyfranogwyr 18 oed a hŷn.

Model ar gyfer Dyfodol Cymorth Iechyd Meddwl

Mae Adolygiad o Sylfaen Dystiolaeth Mind Over Mountains yn dilysu dull yr elusen yn ogystal â’i osod fel ymyriad credadwy, y gellir ei ehangu ar adeg pan fo’r GIG yn galw am fwy o ofal ataliol yn y gymuned.

Yng nghyd-destun cynlluniau peilot Presgripsiynu Cymdeithasol Gwyrdd Lloegr – lle dangosodd data cynnar enillion sylweddol o ran llesiant ac adenillion cymdeithasol o £1.88 am bob £1 a fuddsoddwyd – mae’r model hwn yn enghraifft o’r modd y gallwn ddod â natur, gwyddoniaeth a thosturi ynghyd yn ymarferol.

Mae dull Mind Over Mountains yn enghraifft o’r rhyngwyneb rhwng presgripsiynu cymdeithasol, gwasanaethau iechyd, gweithgareddau llesiant ac asedau cymunedol. Mae cyfuno cefnogaeth broffesiynol, natur, symud a chyswllt cymdeithasol yn cyd-fynd â Strategaeth Iechyd Meddwl a Llesiant Meddyliol Cymru, ac mae’n cryfhau’r cyfleoedd i bob cymuned gymryd camau i amddiffyn a hyrwyddo iechyd meddwl a llesiant meddyliol da.

Pam mae hyn yn bwysig?

Mae modelau arloesol, sy’n seiliedig ar dystiolaeth fel y rhain yn dangos i ni sut olwg all fod ar ddyfodol gofal iechyd meddwl: yn yr awyr agored, wedi’i gysylltu, a hynod ddynol.

P’un a ydych chi’n ymarferydd, yn lluniwr polisi, yn gyllidwr neu’n rhywun sy’n credu ym mhŵer cerdded a siarad, mae’r dystiolaeth yn glir: rhaid inni gymryd cefnogaeth sy’n seiliedig ar natur o ddifrif – nid fel dewis arall, ond fel rhan graidd o’n hymateb i argyfwng iechyd meddwl sydd ar gynnydd.